Op dinsdag 13 december 2016 houdt Frits van Ooststroom, boerderijdeskundige, op uitnodiging van de Historische Vereniging Oud-Schipluiden een lezing over ‘de boerderijen aan de Gaag’.
De bijeenkomst vindt plaats in Het Notenschip, Schoolplein 4 te Schipluiden, aanvang 20.00 uur.

De Gaag tussen Schipluiden en Maasland vormde de grens tussen de klei van het Westlanddek en het centrale veengebied van Midden-Delfland. Terwijl in het veengebied de boerderijen verspreid in het landschap liggen (meestal op kreekruggen), staan de boerderijen ten noorden van de Gaag veelal langs de weg (Gaagweg, Oostgaag en Westgaag). Het aantal boerderijen is aanzienlijk. Er zijn boerderijen uit de zestiende eeuw tot een meer recente periode. In de lezing zullen veel van deze boerderijen de revue passeren en soms gaan we binnen kijken of werpen we een blik op het erf. Het wordt een afwisselend geheel met veel mooie afbeeldingen.

Frits van Ooststroom, lid van onze vereniging, heeft veel onderzoek gedaan naar de historische boerderijen in Midden-Delfland.

Mededelingen

Museumnieuws

In Museum Het Tramstation, Otto van Zevenderstraat 2 te Schipluiden, is tot half april 2017 de tentoonstelling ‘Wonen in een monument’ te zien. Elf monumenten worden belicht, namelijk de olieslagerij Mercurius en een tuinderswoning in Den Hoorn, de Hofwoning en het schoolhuis in ’t Woudt, de buitenplaats Hodenpijl, boerderij Moerman, het Oude Raadhuis en bakkerij Hoek in Schipluiden, boerderij Keizershof en het rechthuis in Zouteveen, en de Dijkpoldermolen in Maasland. Naast fraai fotomateriaal – ook van het interieur – zijn er aantrekkelijke attributen te zien, waaronder bouwelementen, sculpturen en boerengereedschap.
Openingstijden van het museum zijn in de wintermaanden: Elke zaterdag en eerste zondag van de maand van 14.00-16.00 uur of op afspraak.

Extra hulpkrachten

Na onze oproep hebben twee personen, Dineke Boekestijn en Karin Hoek, zich aangemeld als gastvrouw (suppoost) voor de tentoonstellingen. Inmiddels draaien zij mee. Simon de Wit, ook woonachtig in Schipluiden, gaat ons assisteren bij het beheer van het leden- en vriendenbestand. Wij zijn blij met deze extra hulpkrachten.

Jaarboeken

In verband met de komende feestdagen wijzen wij u op ons boekenbestand, waaronder onze jaarboeken, het boek van ‘t Woudt en andere publicaties. Het zijn mooie presentjes. De boeken zijn te koop tijdens de openingstijden van het museum.

Dominee Hambrouck

Op ons verzoek heeft Lambert van der Aalsvoort, Taiwan-deskundige, zeer recentelijk in Taiwan (Formosa) met vertegenwoordigers van de Presbyteriaanse kerk en de Nederlandse consul gesproken over ons plan om zowel in de Dorpskerk van Schipluiden als in een kerk in Madou, de standplaats van Antonius Hambrouck in Taiwan, een herinneringsobject voor deze predikant te plaatsen. Hambrouck, een held, heeft in de zeventiende eeuw zowel in Schipluiden als in Formosa 15 jaar gearbeid. Het idee is in Taiwan positief ontvangen. Hopelijk leidt deze reactie ook tot financiële steun. Onze crowdfundingsactie heeft tot nu toe ca. € 2.000,- opgeleverd.

Het Geestelijk Kantoor van Delft was een instelling die namens de Staten van Holland de kerkelijke goederen beheerde, die vanaf 1572 tijdens de Opstand in beslag waren genomen. Uit de inkomsten hiervan werden onder meer de predikanten betaald. Een van de donateurs wees ons erop dat ook het traktement van Antonius Hambrouck, die van 1632-1647 in Schipluiden werkte, in dit archief is te vinden. In de publicatie over Hambrouck in ons laatste jaarboek is zijn traktement geschat op zo’n 500 gulden per jaar. Het blijkt 550 gulden te zijn plus nog een bedrag van 50 pond voor extra inspanningen. Zijn collega Johannes Fenacolius, predikant in Maassluis, een grotere plaats, kreeg 700 gulden per jaar en nog een extra bijdrage van 100 gulden.

Toegangshek Keenenburg

De Historische Vereniging Oud-Schipluiden onderzoekt met de gemeente Midden-Delfland of het mogelijk is om het toegangshek van kasteel Keenenburg, dat sinds 1918 in Wassenaar staat, weer terug naar Schipluiden te krijgen. Het college van de gemeente Wassenaar steunt dit streven. Er wordt nu contact gezocht met de eigenaar, een vastgoedbedrijf. Het hek, bestaande uit twee zware pilasters, is in 1778 door een Delftse steen- en beeldhouder gemaakt en daarna naar Schipluiden verscheept. Toen het kasteel eind achttiende eeuw werd gesloopt, is het hek nog ruim een eeuw in het dorp blijven staan. De terugkeer van het hek in Schipluiden past in het streven van de gemeente om de kern van het dorp aantrekkelijker te maken. In dit kader passen ook de uitbreiding van Museum Het Tramstation en de visualisatie van de Keenenburg. Een stichting, waarin de Historische Vereniging Oud-Schipluiden participeert, gaat de uitvoering van het kasteelplan begeleiden. We houden u op de hoogte van de plannen.

Op donderdag 17 maart 2016 organiseert de Historische Vereniging Oud-Schipluiden een lezing over 5500 jaar boerenerven in Midden-Delfland door Jacques Moerman (historicus). De bijeenkomst vindt plaats in de Hoornbloem, Kon. Julianaplein te Den Hoorn, aanvang 20.00 uur.

Midden-Delfland heeft een rijke bewoningsgeschiedenis. In de randen van het gebied waren zo’n 5500 jaar geleden (in de Steentijd) al nederzettingen. Naast visserij en jacht was er ook sprake van veeteelt en akkerbouw. Het zuidelijk deel van Midden-Delfland werd in de IJzertijd (de eeuwen voor het begin van onze jaartelling) intensief bewoond. Tussen Maassluis en Vlaardingen zijn meerdere boerderijen uit deze periode aangetroffen. In de Romeinse tijd lagen in Den Hoorn, het noordelijk deel van Midden-Delfland, meerdere nederzettingen. Hier stonden boerderijen die het achterland vormden van de Romeinse stad Forum Hadriani (Voorburg).

Vanaf het jaar 1000 vonden nabij de Maasmonding en vanuit de Hof van Delft grootschalige ontginningen plaats en ontstond in fasen het nog bestaande poldergebied. De boeren van Midden-Delfland specialiseerden zich vanaf de Middeleeuwen vooral in de boter- en kaasbereiding. Sommige boerenerven ontwikkelden zich tot kasteelplaatsen; uit andere ontstonden later buitenplaatsen. Het grootste kasteel was de Keenenburg in Schipluiden, waar de ambachtsheren van Schipluiden en Maasland hebben gewoond. De kastelen zijn verdwenen, maar er zijn in het gebied nog wel een aantal buitenplaatsen te vinden.

De spreker verlevendigt zijn verhaal met talloze beelden van het landschap en het cultuurhistorisch erfgoed in Midden-Delfland. De lezing geeft een uniek beeld van 45 jaar onderzoek naar de bewoningsgeschiedenis van het gebied.

Historische Nieuwtjes

Wennekerkade

Elke expositie in Museum Het Tramstation levert prettige reacties en soms ook interessante aanvullingen op. Op dit ogenblik is in het museum de tentoonstelling ‘Kerkenpaden in Midden-Delfland’ te zien, met onder andere aandacht voor het tegelpad tussen Abtswoude en de Tanthofkade. Een bezoeker meldde dat dit pad de Wennekerkade werd genoemd. Een onderzoekje in het archief van Hoogheemraadschap van Delfland (tijdelijk geparkeerd in het Stadsarchief van Rotterdam), maakte duidelijk dat er aanvankelijk alleen sprake was van een kleipad. In 1947 was er een voorstel om het te verharden met koolas. Kort erna werd er een tegelpad aangelegd. Het pad is tot in de jaren zestig van de vorige eeuw gebruikt door scholieren en kerkgangers. Nu zoeken we nog de herkomst van de naam Wenneker (mogelijk een verwijzing naar een familienaam)?

Armen van Zouteveen

De vereniging kreeg een verzoek van een notaris om de achtergrond van de Armen van Zouteveen te achterhalen. Een onderzoek in het Stadsarchief van Vlaardingen leverde de volgende resultaten op: In de Late Middeleeuwen hoorde bij de kapel van Zouteveen een stuk grond dat de naam Kapelland droeg. Het land ligt langs de Breeweg (tussen de Zweth en de Woudweg). Uit de inkomsten werd het onderhoud van de kapel betaald. Na de Reformatie (1572) werd het Kapelland ondergebracht in een armenfonds. Dit fonds viel onder het ambacht, later de gemeente Zouteveen. In 1855 kwam het grondgebied van Zouteveen bij de gemeente Vlaardinger-Ambacht, die in 1941 werd opgeheven. Hierna viel het fonds Armen van Zouteveen met het Kapelland onder de gemeente Vlaardingen. De inkomsten uit de grond waren jaarlijks f 500,- en de lasten f 150,-. Vlaardingen kocht van de eigen Gemeentelijke instelling voor Maatschappelijke Zorg begin jaren zestig de ruim 4 ha van de Armen van Zouteveen voor f 10.360,-. Hiermee kwam een einde aan een fonds dat bijna vier eeuwen dienst heeft gedaan. In het Stadsarchief van Vlaardingen bevinden zich twee dikke delen met rekeningen van de armmeester van Zouteveen uit de achttiende eeuw. Ze geven een prachtig inkijkje in de armenzorg in een dun bevolkt agrarisch gebied.

Ridderlijke Duitsche Orde 775 jaar

Het is dit jaar 775 jaar geleden dat graaf Willem II van Holland de Duitsche Orde het patronaatsrecht van de kerk van Maasland schonk. De bezittingen van deze orde in deze regio werden heel lang beheerd vanuit de Commandeurshof, een gebouwencomplex nabij de kerk van Maasland. Minder bekend is dat de kerken in De Lier en Schipluiden zijn gesticht vanuit de kerk van Maasland. Enkele leden van het geslacht Egmond van Meresteijn bekleedden de functie van commandeur van Maasland en landcommandeur van de Ridderlijke Duitsche Orde in Utrecht. Er bestond lange tijd een nauwe band tussen de bewoners van de Keenenburg in Schipluiden en de Duitsche Orde. Een zoon van Otto van Egmond diende als ridder van deze orde op het eiland Malta. In 1614 ging het patronaatsrecht van de kerken in Maasland en Schipluiden naar de bewoners van de Keenenburg. De Historische Vereniging Maasland en Museum De Schilpen besteden dit jaar aandacht aan het jubileum. In het Historisch Jaarboek Schipluiden 2014 staat een artikel over de oudste orgels van Maasland. De Duitsche Orde zorgde al heel vroeg, in 1377/1378, voor een orgel in de kerk van Maasland.

Contributie

De betalingen van de contributie stromen na de oproep in de Nieuwsbrief van begin februari binnen. Hopelijk volgt de rest nog deze maand. Vandaar een herhaling van onze betalingsoproep. De bankrekening van de Historische Vereniging Oud-Schipluiden is: IBAN-nr: NL30RABO0358261546. Noteer bij de betaling: Contributie 2016. Donateurs (vrienden) minimaal € 20,-, leden minimaal € 25,-. Hiervoor ontvangt u, zoals bekend, het nieuwe jaarboek gratis.

Let voor andere mededelingen ook op onze websites: www.tramstationschipluiden.nl en historischeverenigingoud-schipluiden.nl.