Pleidooi voor behoud van Hoeve Johanna in Schipluiden

1.  In 2003 ontstond er veel commotie in het dorp, omdat er plannen waren om Hoeve Johanna te slopen ten behoeve van de bouw van een nieuw gemeentehuis. Een rapport van Frits van Ooststroom, een landelijk erkende boerderijdeskundige, onderbouwde destijds dat het hier om een waardevol historisch pand en ensemble gaat. De gemeente zag af van de bouw van een nieuw gemeentehuis op deze locatie.

 2. Binnen de bebouwde kom van Schipluiden zijn sinds de jaren zestig van de vorige eeuw zeven van de negen zichtbare boerderijen gesloopt ten behoeve van nieuwbouw. Er resten nu nog twee herkenbare boerderijen, namelijk de boerderij van Moerman aan de Singel en Hoeve Johanna aan de Keenenburgweg.

 3. Men hoeft geen boerderijdeskundige te zijn om te zien dat Hoeve Johanna een bijzonder boerderijcomplex is. Als men de criteria toepast die recentelijk voor de aanwijzing van nieuwe monumenten in Den Hoorn zijn gebruikt, leidt dit tot de volgende omschrijving van waarden:

Ligging: Zeer in het oog vallend, bij de entree van het dorp vanaf de Zouteveenseweg. De erfscheiding/haag aan de voorzijde herinnert bovendien aan de oorspronkelijke ligging van de Zouteveenseweg en vormt met het plantsoen een aangename openbare ruimte.

Ensemble: Het betreft niet alleen een boerderij, maar ook een opvallende houten schuur, een moestuin en boomgaard, gelegen aan een beplante laan in een groene zone.

Cultuurhistorie: Schipluiden was altijd een herkenbaar agrarisch dorp, dat zijn bestaan te danken heeft aan het agrarisch achterland. In het dorp typeerden heel lang een flink aantal boerderijen dit historisch element. De Johanna Hoeve is een van de laatste!

Architectuur: Het betreft een pand dat door een erkende architect/aannemer uit Schipluiden in 1924 is ontworpen, namelijk Broos Bontenbal, bouwer van onder meer Klein Keenenburg, bakkerij Hoek en de boerderij van Moerman aan de Singel. Als bescherming voor draaiwinden koos hij voor Hoeve Johanna de zigzagvorm, waardoor er luwe plekken rond de boerderij ontstonden. De conditie van de woning is goed, de stal is verzakt. Dit was ook het geval bij de Arendshoeve in Maasland en de Hofwoning in ’t Woudt. In beide gevallen is de stal behouden door het aanbrengen van een nieuwe fundering.

Hoeve Johanna is een volwaardig jong monument!

 4. Midden-Delfland is met trots de eerste Cittaslow-gemeente in Nederland. Dit keurmerk is een paraplu voor de verdere ontplooiing van de gemeente. Begrippen als kwaliteit, duurzaamheid, rust, streekproducten en cultuurhistorie staan hoog in het vaandel voor toekomstig beleid. De cultuurhistorie wordt letterlijk een belangrijke drager van de identiteit van het gebied genoemd. Cittaslow Midden-Delfland richt zich op het in stand houden van de cultuurhistorische waarden en diversiteiten van de gemeente en haar omgeving.

 5. Ook in de met de bewoners van de gemeente ontwikkelde Gebiedsvisie Midden-Delfland worden de waarden natuur, landschap en cultuurhistorie als belangrijk onderschreven. Midden-Delfland moet ook in de toekomst als agrarisch gebied herkenbaar blijven.

 6. In de daarna ontwikkelde leidraad voor de ontwikkeling van de dorpen is de visie: ‘Behoud door ontwikkeling’ geformuleerd. Letterlijk staat in het eindrapport dat het de ambitie van de gemeente is om de waardevolle en karakteristieke waarden van de dorpen Den Hoorn, Maasland, Schipluiden en van de buurtschappen De Zweth en ’t Woudt als uitgangspunt te nemen voor verdere ontwikkelingen. Heel concreet wordt er gepleit voor nieuwe bedrijvigheid in panden die vrijkomen. 

 Conclusie

Op grond van de vermelde punten ligt er een uitdaging om de woning en het erf van Hoeve Johanna in te passen in nieuwe planologische ontwikkelingen. Een voorbeeld van een dergelijke aanpak is in Den Hoorn te zien, waar de stad Delft heeft erkend dat de voormalige oliemolen Mercurius een bijzonder pand uit het verleden is. Oude gebouwen bepalen in belangrijke mate de identiteit van een dorp of stad. Het complex Mercurius heeft de monumentenstatus en een nieuwe functie gekregen. In Schipluiden hebben enkele particulieren hetzelfde gedaan met een aantal bijzondere panden.

Als Hoeve Johanna gesloopt wordt, is Schipluiden wat de cultuurhistorie betreft weer een stukje armer. De Historische Vereniging Oud-Schipluiden hoopt dat de gemeente de door haar zelf geformuleerde uitgangspunten voor toekomstige ontwikkelingen opvolgt ten aanzien van Hoeve Johanna.

Hiermee past het beleid van de gemeente in de Provinciale Visie 2010-2020 en de Rijks Structuurvisie Cultuurhistorie, die beide pleiten voor verankering van de cultuurhistorie in de Ruimtelijke Ordering.

 De Historische Vereniging Oud-Schipluiden vertrouwt op een vergelijkbare ontwikkeling in Midden-Delfland.

 Jacques Moerman, historicus, 20 september 2010.