Author: Henk Groenendaal

Meer dan honderd buitenverblijven in het Westland

Buitenplaatsen speelden in het Westland eeuwenlang een belangrijke rol. Vanaf het begin van de Gouden Eeuw tot ver in de negentiende eeuw waren er in de hele streek meer dan honderd buitenverblijven te vinden van welgestelde stedelingen uit omringende plaatsen als Delft en Den Haag.

Het Huis Honselersdijk is een begrip in het Westland. Het door stadhouder Frederik Hendrik vanaf 1621 gebouwde slot was vanwege zijn luister bekend in heel Europa. Van het slot resteert slechts een bijgebouw. Het hoofdgebouw is in 1815 afgebroken. Het lot van Huis Honselersdijk is illustratief voor veel buitenverblijven in het Westland. In 1799 werd Patijnenburg gesloopt. In dezelfde tijd moest ook buitenverblijf Sion het veld ruimen. Meer recentelijk vielen de voormalige landhuizen Ouwendijk aan de Naaldwijkseweg in ’s-Gravenzande (1984) en Vreeburg naast de Dorpskerk in ’s-Gravenzande (1991) ten prooi aan de sloophamer.

Enkele buitenverblijven zijn bewaard gebleven zoals Broekzicht aan de Dijkweg in Honselersdijk, de Hofboerderij en Suijdervelt in Wateringen, Op Hodenpijl bij Schipluiden en Sarijnenhove in de Zuidbuurt, thans gemeente Vlaardingen.  In het landschap is weinig behouden. De oplettende bezoeker herkent hier en daar nog een hek, een sloot of een verkavelingspatroon dat herinnert aan een vroeger buitenverblijf en ook in namen van wegen, straten en wijken komen we verwijzingen tegen naar de voormalige lustoorden. De buitenplaatsen in het Westland hebben buiten deze regio niet de aandacht gekregen die ze verdienen. Dit boek wil daarin verandering brengen.

Westlandse buitenplaatsen beschrijft het ontstaan en de verdwijning van deze buitenverblijven in het Westland. Ook geeft het een antwoord op de vraag welke rol zij gespeeld hebben in de ontwikkeling van de tuinbouw in deze streek. Tot slot bevat het uitgebreide beschrijvingen van achttien buitenplaatsen, die gezamenlijk een beeld geven van de rijkdom van het buitenleven in het Westland.

Het rijk geïllustreerde boek Westlandse buitenplaatsen is vanaf maandag 10 december verkrijgbaar in de boekhandel. De prijs bedraagt 24,95.

Lezing: Nieuwkomers en Vertrekkers op 30 oktober 2018

Op dinsdag 30 oktober 2018 organiseert de Historische Vereniging Oud-Schipluiden twee lezingen in het Notenschip, Schoolplein 4 te Schipluiden, aanvang 20.00 uur. Het onderwerp gaat over Nieuwkomers en Vertrekkers.

Voor de pauze vertelt Arnold Arkesteijn over families in Schipluiden en Den Hoorn die een Duitse of Franse oorsprong hebben, zoals de families Koop, Holtkamp, Wubben, Chardon en Nowee. De spreker, een bekende Westlandse genealoog, heeft een groot aantal families onderzocht die een buitenlandse oorsprong hebben. Hij vond de plaatsen van hun herkomst en verdiepte zich in de vraag wat deze personen dreef om in de achttiende en negentiende eeuw hun woonplaatsen te verlaten voor een toekomst in onze streek.

Na de pauze zal Jacques Moerman, historicus, vertellen over enige personen die in de zeventiende en achttiende eeuw in het kader van de VOC vanuit deze regio naar Azië zijn vertrokken. Centraal in zijn lezing staat het levensverhaal van de predikant Antonius Hambrouck, die in 1647 met zijn gezin Schipluiden verliet om in Formosa (het huidige Taiwan) te gaan werken. Wie was deze man en wat hield zijn werk in Azië in?

Met deze lezing wordt het succesvolle Hambrouckproject afgesloten, dat in september heeft geleid tot de onthulling van een driedelig kunstwerk en het Hambrouckplein bij de kerk. Beide sprekers zijn goede vertellers, dus belooft het een interessante avond te worden. Zij illustreren hun verhaal met beelden. Na afloop wordt een korte film getoond van Henk Groenendaal over de totstandkoming van het kunstwerk over Hambrouck, dat ontworpen en uitgevoerd is door de kunstenaar Marcel Koeleman.

Mededelingen

Bomenverhalen uit Midden-Delfland

In Museum Het Tramstation, Otto van Zevenderstraat 2 te Schipluiden, is een tentoonstelling te zien over bomenverhalen uit heden en verleden. De kastelen, buitenplaatsen en de dominee van ’t Woudt hadden uitgebreide tuinen en boomgaarden. Bij boerderijen en langs de polderwegen stonden vroeger veel knotwilgen. Reeds in de IJzertijd werd dit hout voor de bouw van woningen gebruikt. Kasteel Keenenburg is voor een deel op scheepshout gebouwd. In Den Hoorn stonden vier houtzaagmolens, waar veel bomen werden verwerkt. De dorpen van Midden-Delfland bezaten timmerwerkplaatsen en wagen- en rijtuigmakerijen. Afnemers van de houtproducten waren vooral boeren uit de omgeving. In de tentoonstelling wordt ook uitgebreid stilgestaan bij de recent verrichte bomeninventarisatie in Midden-Delfland. Liefhebbers van bomenverhalen zijn hartelijk welkom in het tramstation.

De openingstijden van het museum zijn woensdag, zaterdag en de eerste zondag van de maand van 14.00-16.00 uur.

Gastvrouwen/gastheren

Het Museum Het Tramstation is op zoek naar enkele nieuwe suppoosten. Het gaat per jaar om zo’n zes diensten van twee uur tijdens de openingstijden. De gastvrouw of -heer begroet de bezoekers en vertelt in het kort wat het museum te bieden heeft. De persoon die dienst heeft, is tijdens de openingstijden het aanspreekpunt en houdt de verkoop van jaarboeken e.d. bij. Als u van mensen en ons museum houdt, is het een kleine stap. Aanmelding graag via: info@historischeverenigingoud-schipluiden.nl of tel. 0153809389.

Lezing over de Vlieten en Vlietlanden

Op donderdag 22 november houdt Jacques Moerman, op uitnodiging van de Historische Vereniging Maasland, een lezing over de komst van de Maaslandse Vlieten en het gebruik van de Vlietlanden vanaf de Middeleeuwen. De bijeenkomst vindt plaats in De Magneet, Huis te Veldelaan 16 te Maasland. Gasten zijn welkom.

Historisch Jaarboek Schipluiden 2017

De verkoop van ons laatste jaarboek is zo groot dat inmiddels de laatste twee dozen met exemplaren zijn aangebroken. Het Historisch Jaarboek van 2010 is reeds uitverkocht. Van andere jaargangen zijn nog – zo lang de voorraad strekt – exemplaren voor een gereduceerde prijs te koop. Maar ook deze voorraad slinkt. Inmiddels is het werk voor het Historisch Jaarboek Schipluiden 2018 gestart. Het wordt opnieuw een gevarieerde en kleurrijke uitgave. Meer hierover in het volgende jaar.

Hambrouckmonument bij Dorpskerk Schipluiden

Sinds het afgelopen Open Monumentenweekend (8 en 9 september) is de Dorpskerk van Schipluiden verrijkt met een fraai kunstwerk, dat de herinnering levend houdt aan dominee Antonius Hambrouck.

Het kunstwerk bestaat uit een bronzen afgietsel van het eiland Formosa (Taiwan,) waar Hambrouck na zijn ambtsperiode in Schipluiden heeft gewerkt. Het beeld is aangebracht op de muur rechts van de hoofdtoegang van de kerk. Op de bovenzijde staat als randschrift: ‘God zij met ons’. Op de kaart is het vroegere wapen van Schipluiden te zien, een VOC-schip met volle zeilen, het schip dat de domineesfamilie in 1647 naar Azië heeft gebracht. De kaart bevat een uitsnede van het hoofd van Hambrouck. Dit hoofd, rustend op een staf, keert terug op een boog in het portaal van de kerk.

Buiten is op een steunbeer een bronzen plaquette aangebracht, met de twee laatste verzen uit Mattheüs 28, die oproepen om het evangelie in de wereld te verkondigen. De tekst komt uit de Statenvertaling en is eveneens te lezen in het Sincan, een Formosaanse taal. Hambrouck heeft meegeholpen om enige bijbelboeken in de lokale taal te vertalen. Hij was een verbinder: hij bracht volken en plaatsen bij elkaar. Marcel Koeleman, de kunstenaar, heeft prachtig deze symbolische betekenis in het kunstwerk uitgebeeld.

Bij de onthulling waren de ambassadeur van Taiwan, de heer Tom Chou, en dominee Erika Dibbets-van der Roest betrokken. Burgemeester Arnoud Rodenburg en wethouder Wendy Renzen (van cultuur en monumenten) onthulden naast de kerk het naambordje Hambrouckplein, waarmee in het vervolg het kerkplein wordt aangeduid. De kosten van het kunstwerk worden bijeengebracht via een crowdfundingsactie. We zijn er nog niet helemaal! Iedereen die nog mee wil doen, kan een bedrag storten op NL30RABO 0358261546 t.n.v. Historische Vereniging Oud-Schipluiden, onder vermelding van Project Hambrouck.

Het proces van idee tot onthulling van het kunstwerk van Marcel Koeleman is in een korte film in beeld gebracht door Henk Groenendaal en is te bekijken op YouTube.

Een projectgroep, bestaande uit Wil Ouwendijk, Michel Brik (namens de kerk), Rina Visser en Jacques Moerman (namens de historische vereniging) hebben het Hambrouckproject begeleid.

Op dinsdagavond 30 oktober wordt het project met een lezing over het leven van Antonius Hambrouck afgesloten in Het Notenschip te Schipluiden.